Het nieuwe puntensysteem voor sociale huurwoningen gaat op zijn vroegst begin 2023 in de lucht. De websites van WoningNet en Woonmatch moeten eerst ingrijpend worden aangepast. De volgordebepaling gebaseerd op louter inschrijfduur wordt vervangen door een puntenteller. Het nieuwe systeem moet 'spoedzoekers' meer perspectief bieden, maar die moeten dus nog geruime tijd geduld hebben.
Zeker vijf jaar geleden startte het onderzoek naar een nieuwe aanpak om de schaarse vrijkomende sociale huurwoningen in de WoningNet-regio Amsterdam - zo'n 6.000 per jaar - rechtvaardiger te verdelen. De achterliggende idee: mensen die dringend een woning nodig hebben maar niet in een urgentie-categorie vallen, moeten meer kans krijgen op een woning.
Heel veel brainstormsessies, onderzoeken en scenariostudies later lag er in het voorjaar van 2020 een voorstel: een nieuw systeem dat werkt met punten. De inschrijfduur blijft meewegen (wachtpunten), maar daarnaast kun je zoekpunten verdienen door actief te zoeken naar een woning, en situatiepunten toegekend krijgen vanwege dringende persoonlijke omstandigheden. Daarvoor komen in aanmerking gescheiden ouders, inwonende gezinnen en jongvolwassenen die niet meer door een deur kunnen met hun ouders. Het totaal van alle verzamelde punten bepaalt hoe snel je in aanmerking komt voor een woning.
'Systeemverandering van de eeuw'
Songül Mutluer, net aangewezen als Kamerlid maar tot 17 februari wethouder wonen van de gemeente Zaanstad, sprak in mei 2020 over "de systeemverandering van de eeuw." Een uitspraak die achteraf minder gelukkig is vanwege de grote gelijkenis met de typering van de Omgevingswet als 'grootste wetswijziging sinds de laatste aanpassing van de Grondwet". De invoering daarvan is al vijf keer uitgesteld en worstelt met grote ICT-problemen. Gelijkenissen zijn er zeker: ook het nieuwe woningverdeelsysteem is een complex bestuurlijk traject én complex IT-project. En ook de aanvankelijke invoeringsdatum is al opgeschoven met een jaar.
Bestuurlijk werd het traject pas afgehecht nadat in de nazomer van 2021 de laatste van de vijftien betrokken gemeenteraden instemde met het definitieve voorstel. Daarin zit ook een 'experiment' van Amsterdam en Zaanstad om jongeren na afloop van hun jongerencontract onder bepaalde voorwaarden tien startpunten toe te kennen.
De bouw van het systeem is pas recent gestart. "Niets is simpel in dit traject", vertelt Cor van Bavel, alweer de tweede projectleider, over het startmoment van de implementatie: "Ook met de offertes moesten alle betrokken corporaties en gemeenten weer instemmen. Dat duurt gauw een aantal maanden."
De corporaties betalen de ontwikkeling en implementatie van de teller die straks per ingeschreven de verzamelde punten moet gaan bijhouden. De gemeenten worden - ook financieel - verantwoordelijk voor een centrale uitvoeringsorganisatie die gaat beoordelen of iemand kan worden aangemerkt als spoedzoeker en dus recht heeft op extra 'situatiepunten'. Verantwoordelijk voor de uitvoering daarvoor wordt de bestaande Stichting Het Vierde Huis. Van Bavel: "Met zo'n centrale organisatie voorkomen we dat de ene gemeente andere afwegingen maakt dan de andere."
Van Bavel is sinds half januari de projectleider. Hij verwacht dat de systeemontwikkeling negen maanden gaat duren en dat daarna een periode van drie maanden voor training en communicatie volgt. "De definitieve invoeringsdatum wordt medio dit jaar vastgesteld. We starten pas als het goed werkt."
Een grote zorg is of woningzoekenden het nieuwe puntensysteem gaan begrijpen. Tijdens de systeemontwikkeling worden daarom testpanels van woningzoekenden ingezet. Halverwege dit jaar wordt een definitieve ingangsdatum bepaald.