De komende vijf jaar willen woningcorporaties 50 miljard euro extra lenen om de ambitieuze bouwplannen van het kabinet te financieren. Maar stijgende rente en bouwkosten maken het lastiger om al die nieuwbouwplannen te financieren. Dat zegt directeur Rob Röbscheid van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) in het FD: "De kans dat we die 50 miljard halen is gering". Dat bedrag was gebaseerd op ramingen uit 2021 en vorig jaar. Toen was lenen goedkoper.
Het kabinet wil de woningnood bestrijden door 900.000 nieuwe huizen te bouwen tot 2030. De bijdrage daaraan van woningcorporaties is cruciaal; ze staan voor een derde daarvan op de rol. Ter vergelijking: in 2021 bouwden de corporaties zo'n 17.000 nieuwe 'huurwoongelegenheden', voor het grootste deel sociale huurwoningen. Definitieve cijfers over 2022 zijn er nog niet, maar volgens een voorlopige opgave is de productie niet of nauwelijks toegenomen. Het ministerie, Aedes en VNG hebben in 2020 afgesproken de productie te gaan verhogen naar 25.000 nieuwbouwwoningen per jaar en in vijf jaar 150.000 woningen op te leveren.
Corporaties lenen geld voor nieuwbouw en voor ingrijpende verduurzaming/renovatie van woningen. Als het WSW zijn zegen geeft aan een lening kunnen corporaties goedkoper geld lenen. De 'borging' via het waarborgfonds betekent dat het fonds de lening overneemt als een corporatie onverhoopt niet meer kan aflossen. En als het WSW in problemen zou komen, dienen het Rijk en gemeenten uiteindelijk als achtervang. Maar dat is nog nooit voorgekomen.
Corporaties hebben meer investeringsruimte gekregen door het afschaffen van de verhuurderheffing. Maar van die 1,7 miljard euro gaat met kerende post weer ongeveer een kwart terug naar de schatkist vanwege nieuwe fiscale regels (ATAD). Op dit moment lenen corporaties 85 miljard via het fonds en dat bedrag zou dus in vijf jaar tijd moeten groeien naar 135 miljard euro. Zo'n toename is volgens Röbscheid zonder precedent. Hij ziet het ook niet gebeuren.
Niet alleen de stijgende bouwkosten ondergraven een duurzame boekhouding. Ook allerlei maatregelen om wonen betaalbaar te houden, zoals huurmatiging en -verlaging, doen dat. Ten slotte is ook verduurzaming van woningen kostbaar, terwijl dat de corporatie geen of nauwelijks extra inkomsten oplevert.
Maar afgezien van deze financiële grenzen. Vooralsnog klagen de corporaties én de Taskforce Nieuwbouw Woningcorporaties vooral dat ze onvoldoende locaties ter beschikking hebben om al die geplande nieuwbouwwoningen te realiseren.