Hoewel de Amsterdamse woningcorporaties in 2021 een record aantal urgenten huisvestten, verdwijnt de doelstelling om deze 'kwetsbare groepen' binnen drie maanden aan woonruimte te helpen steeds verder uit beeld. Terwijl de hoofdstad al worstelt met een chronisch tekort aan betaalbare woningen is er sprake van een forse extra toestroom van statushouders, toename van dakloosheid en een stuwmeer van nog te verzilveren sociale of medische urgenties. Naar verwachting maakt dit jaar minder dan de helft van deze urgente doelgroep kans op een woning.
De Amsterdamse corporaties stelden vorig jaar 2.117 woningen (19% meer dan in 2020) beschikbaar aan 'kwetsbare groepen'. Dat zijn mensen die uitstromen uit de maatschappelijke opvang, mensen met een sociaal medische urgentie en statushouders. Ondanks het sterk gestegen aantal woningen dat sinds 2018 aan deze urgenten beschikbaar is gesteld, lukt het steeds minder hen tijdig te helpen, dat is: binnen drie maanden. Dat was zo de afgelopen jaren. En dat zal in 2022 nog duidelijker blijken, aldus de gemeentelijke Jaarrapportage Huisvesting Kwetsbare Groepen.
'Schrijnende realiteit'
Naar verwachting kan dit jaar minder dan de helft van deze doelgroep aan woonruimte worden geholpen. "Dit is de schrijnende realiteit, zei wethouder Zita Pels op 23 juni in de raad: "We verdelen extreme schaarste. Het mooie van Amsterdam is dat ze doet wat het kan. Maar de feitelijke situatie is dat de vraag niet meer is: voor wie kunnen we het goed doen. Maar wie moeten we meer benadelen dan andere". Dit in het besef dat het tekort aan woonruimte leidt tot een verergering van problemen, overvolle asielzoekerscentra en opvangvoorzieningen.
| Verhuringen aan kwetsbare groepen 2018 - 2021 | ||||
| 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | |
| Wonen zonder begeleiding | 557 | 621 | 674 | 687 |
| Wonen met begeleiding | 638 | 518 | 656 | 810 |
| Statushouders (taakstelling Rijk) | 444 | 483 | 455 | 620 |
| 1.639 | 1.622 | 1.785 | 2.117 | |
Bronnen: AWFC/gemeente Amsterdam
Amsterdam worstelt met een snelle toename van het aantal kwetsbaren. Oneerbiedig gezegd: het is dweilen met de kraan open. En gedweild is er. Alle eerder afgesproken doelstellingen zijn gerealiseerd. De woningcorporaties hebben de afgelopen vier jaar zoals afgesproken gemiddeld bijna 1.800 woningen per jaar voor deze doelgroep beschikbaar gesteld. Vorig jaar zelfs 2.117. Ze zijn ook nog volgens afspraak keurig verdeeld naar statushouders, urgenten zonder woonbegeleiding (met name mensen met een sociale of medische urgentie), urgenten die wonen met begeleiding (voornamelijk uitstroom uit de maatschappelijke opvang en beschermd wonen). De zorgaanbieders konden daardoor de geplande doorstroom van cliënten naar een zelfstandige woning bereiken.
Ruggensteunregeling
Het minst voorspelbaar is de landelijke taakstelling van het aantal statushouders. Nadat in 2020 bijna alle achterstanden waren ingelopen, kreeg Amsterdam vorig jaar een bovengemiddeld hoge opdracht van het Rijk om 1.232 statushouders te huisvesten. Daarvan kregen er 957 woonruimte. 2022 is dus begonnen met een achterstand van 276 personen.
Wat betreft de statushouders speelt er nog een extra opgave. Veel jonge statushouders hebben in het verleden via projecten als Startblok woonruimte gekregen met een tijdelijk jongerencontract. Maar als deze (voormalige) statushouders daarna geen andere woning kunnen vinden, moet de gemeente/corporatie daarvoor zorgen. Aldus de 'Ruggensteunregeling'. Vorig jaar deden 40 personen een beroep op die regeling, maar dit jaar gaat het naar verwachting om 400 personen!
Tekort loopt op
De vooruitzichten zijn kortom somber, zo constateert het college in het rapport: "In de komende jaren loopt het tekort aan woningen voor kwetsbare groepen naar verwachting op. De prijzen van koopwoningen en huurwoningen in de vrije sector in Amsterdam blijven te hoog voor lagere inkomensgroepen en de woningmarkt zit vrijwel op slot. (..) Naar verwachting loopt de wachttijd voor mensen met een woonurgentie daarmee op tot ongeveer 2 jaar aan het eind van 2022."
Makkelijke oplossingen zijn er niet meer. Het parool is zoals altijd: bouwen, bouwen, bouwen, maar dan van betaalbare woningen en - voor de korte termijn - meer flexwoningen. Alle andere knoppen om aan te draaien zijn verbonden aan taaie dossiers, zoals maatregelen om doorstromen te bevorderen en efficiënter gebruik van bestaande woningen. Er lijkt weinig draagvlak om veel meer sociale huurwoningen voor deze groep op te eisen; er zijn immers ook veel Amsterdammers die met spoed een woning zoeken.