De drie woningcorporaties in de gemeente Almere hebben een duidelijk doel: het percentage sociale huur moet omhoog naar minimaal dertig procent. Tien maanden voor de gemeenteraadsverkiezingen dringen GoedeStede, Ymere en de Alliantie aan op continuering in 2026 van het huidige, stevige woonbeleid. Al is onduidelijk welke bouwproductie de corporaties de komende jaren nog kunnen realiseren. De voorgenomen bevriezing van de huren heeft een groot effect op hun investeringskracht.
Arjan Deutekom, al sinds jaar en dag directeur-bestuurder van woningcorporatie GoedeStede, heeft in Almere woonwethouders zien komen en gaan. Niet iedereen had evenveel op met een sterke corporatiesector; zo legde PvdA-coryfee wijlen Adri Duivesteijn liever de nadruk op democratisering van de woningbouw door mensen zelf hun huis te laten bouwen. Met als gevolg dat decennia na start bouw van Almere slechts een kleine 27 procent van de woningvoorraad (24.500 woningen) binnen het gereguleerde segment valt. Deutekom prijst zich gelukkig met het huidige college en nog meer met de trendbreuk zoals voorgesteld door Paul Tang, sinds juni vorig jaar namens de PvdA wethouder Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Grondbedrijf. PvdA en Groenlinks traden in 2024 toe tot het college na het tussentijdse vertrek van de ChristenUnie. “Bij de formatie van het college is er goed naar ons geluisterd. De huidige gemeenteraad erkent zonder meer dat Almere volkshuisvestelijk tekortschiet. Vervolgens is met het aantreden van Paul Tang de koers verder aangescherpt. Hij kiest nog nadrukkelijker voor meer sociale woningbouw, voldoende beschikbaarheid van betaalbare bouwgrond en woningbouwversnelling. En zorgt zo voor een revival van de sociale huursector in Almere.”
"De huidige gemeenteraad erkent zonder meer dat Almere volkshuisvestelijk tekortschiet"
De nood is hoog, benadrukt Koen Westhoff, directeur van de Alliantie regio Almere/Gooi. “Almere telt 61.000 woningzoekenden. Niet iedereen zal even actief op zoek zijn naar een woning, maar de groep die graag wil verhuizen is omvangrijk.” Dat de woningnood hoog is blijkt ook uit de jongste editie van het Woononderzoek Nederland (WoON 2024). Het CBS becijferde dat dertig procent van de volwassen thuiswonende jongeren in de provincie Flevoland zegt geen woning voor zichzelf te kunnen vinden. Drie jaar geleden lag dat percentage nog op tien procent. Bij nieuwbouw is niet zelden sprake van een ware stormloop, merken de Alliantie en GoedeStede. Samen bouwen ze in het Olympiakwartier; op de eerste 83 woningen reageerden maar liefst vierduizend mensen.
Duizend woningen
Eerder dit jaar maakten de drie corporaties met de gemeente Almere de afspraak om boven de al voorgenomen bouwproductie van 5.600 woningen nog eens duizend sociale huurwoningen extra te bouwen. De meeste woningen worden gebouwd door GoedeStede en de Alliantie. Voor tachtig procent gaat het om gestapelde bouw. Vaak in nieuwe wijken, maar ook via de weg van optoppen en inbreiden moet de corporatievoorraad groeien. Met de gemeente zijn precieze afspraken gemaakt over tijdige levering van de bouwgrond. Volgens de corporaties zal de komende tijd – de bevriezing van de huren beperkt structureel de investeringscapaciteit – wel nog nader moeten worden uitgezocht welke investeringen op welk moment haalbaar zijn. In een brief aan de gemeenteraad kwamen de Alliantie, GoedeStede en Ymere begin mei met een sombere boodschap: als de landelijke politiek niet op haar schreden terugkeert, dan zullen volgens eerste berekeningen de drie corporaties ongeveer de helft van de voorgenomen nieuwbouwproductie in de komende vijf jaar moeten stopzetten. Voor Koen Westhoff geldt in ieder geval dat de Alliantie ‘de gevraagde woningbouw in Almere niet ten koste wil laten gaan van de investeringen in Amsterdam of Amersfoort’.
GoedeStede heeft over een periode van vijf jaar 3.022 nieuwe woningen in de planning. Bedoeling is dat de corporatie van Arjan Deutekom groeit naar een portefeuille van zo’n 12.000 woningen. En dan is de uiterste grens voor hem nog niet bereikt. Mocht de grond voorhanden zijn, dan zijn nog eens duizend extra woning mogelijk. Maar of zo’n hoge productie op termijn haalbaar zal blijken, is vanwege de politieke keuzes in Den Haag hoogst onzeker. “Onze huidige exploitatie is gezond, maar de keuze van de coalitiepartijen om de huur gedurende twee jaar te bevriezen gooit roet in het eten.”
“Onze huidige exploitatie is gezond, maar de keuze van de coalitiepartijen om de huur gedurende twee jaar te bevriezen gooit roet in het eten”
De eerste stappen voor die extra woningproductie zijn al wel gezet. Op de locatie van het voormalige kantoorgebouw van Leaseplan aan de Wisselweg ontwikkelt ontwikkelaar Artikel 22 een complex van duizend woningen, waarvan 85 procent in het betaalbare segment. In dat plan koopt de Alliantie enkele honderden woningen, niet alleen sociale huurwoningen, maar ook woningen voor het middensegment. “We bouwen vaker voor het middensegment. Dat is belangrijk om huisvesting te bieden aan mensen uit maatschappelijke beroepen, maar dan blijkt ook dat Almeerders vanuit een sociale huurwoning de overstap maken naar middeldure huurwoningen. Daarmee creëren we een lange verhuisketen. Zo versterken we de middenklasse in de stad.”
Beleid voortzetten
Westhoff en Deutekom roepen de plaatselijke politiek een klein jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen op de koers van de huidige coalitie voort te zetten. Al zullen de prestatieafspraken tot en met 2029 opnieuw tegen het licht moeten worden gehouden. Ook vinden ze het belangrijk dat wordt vastgehouden aan veertig procent sociale nieuwbouw bij nieuwe projecten. “De VVD in Almere, zo hebben we inmiddels gemerkt, vindt dat te veel. Het is niet aan ons om een stemadvies te geven, dat doen we niet, wij willen evenmin de tegenstellingen uitvergroten. Wij houden de partijen alleen voor wat wij volkshuisvestelijk noodzakelijk vinden. En volgens mij geldt ook voor de VVD dat ze doorstroming belangrijk vinden, maar dat betekent wel dat we het woningaanbod in Almere beter moeten differentiëren. Met meer aandacht voor een- en tweepersoonshuishoudens, met een beter aanbod voor bijvoorbeeld ouderen”, aldus Deutekom.
“Het is belangrijk ook betaalbare koopwoningen te realiseren, zodat iedereen in Almere een passende, betaalbare woning kan vinden”
Naast veertig procent sociale nieuwbouw zou sprake moeten zijn van een even groot percentage voor het middensegment en twintig procent dure woningen. Specifieke aandacht moet er volgens hem ook zijn voor de onderkant van de koopmarkt. “Het is belangrijk ook betaalbare koopwoningen te realiseren, zodat iedereen in Almere een passende, betaalbare woning kan vinden.” Verder dringen beide bestuurders – mede namens Ymere – aan op blijvende inzet op een goede spreiding van sociale huur. En dringen ze er bij de politiek op aan om de keuze van Paul Tang voor haalbare, kansrijke projecten en procesversnelling blijvend te ondersteunen. “De nood is aan de man, we moeten naar andere oplossingen zoeken. Niet zelden bepaalt de traditie het tempo in de bouwwereld, versnelling krijg je dus niet zomaar voor elkaar. Maar wij kunnen samen met de gemeente het vergunningentraject beter maken. Ook hebben we de gemeente aangeboden een deel van het participatietraject over te nemen”, aldus Westhoff.
Woonruimteverdeling
Wethouder Tang hield eerder dit jaar ook een pleidooi voor wijziging van de woonruimteverdeling. Hij vindt dat woningzoekenden met een binding met Almere eerder voor een woning in hun eigen woonplaats in aanmerking moeten kunnen mensen. De Almeerse corporaties steunen die verandering, zeker als bijvoorbeeld mensen in het onderwijs eerder aan een huis kunnen worden geholpen. Almere kampt met een groot tekort aan leerkrachten. Maar Deutekom waarschuwt voor al te hoge verwachtingen. “In de huidige praktijk komen vrijwel alle woningen al terecht bij mensen die reeds in Almere wonen of daar werkzaam zijn. Tot grote verschuivingen zal een gewijzigde woonruimteverdeling niet leiden.”