Dat je voorgangers Adri Duivesteijn en Henk Mulder niet in Almere woonden heeft altijd scheve gezichten gegeven in Almere. Jij betrok er al voor je beëdiging een huis. Wat viel je op bij je zoektocht naar een woning?
“De veelzijdigheid. Almere was voor mij toch wel het onbekende zusje aan de overkant. Er zijn hier opvallend veel verschillende woonmilieus. Een erg aantrekkelijk project vond ik DUIN, maar ik had in Amsterdam in het Oostelijk Havengebied al eens in een gebied in ontwikkeling gewoond. Ik wilde nu wel eens alle voorzieningen dichtbij hebben. Wat me verder opviel: relatief weinig keus in appartementen. En natuurlijk: dat het hier een stuk goedkoper is.”
Almere heeft zich verbonden aan een volgende schaalsprong. Maar veel gebouwd is er de afgelopen jaren niet. Wordt wethouder Herrema weer een bouwwethouder?
“Dat ben ik wel van plan. Maar ik vraag ook aandacht voor de bestaande stad. Volgend jaar bestaan we veertig jaar. Het moment is gekomen om na te gaan hoe toekomstbestendig de oudste wijken zijn. Hoe staan ze erbij? Past de woningvoorraad nog bij de demografische ontwikkelingen? We hebben veel eengezinswoningen, terwijl we juist woningen nodig hebben voor starters en studenten. En ook Almere krijgt meer senioren. Daarbij wil ik aandacht voor transformatie. Almere heeft zich altijd gericht op bouwen. Maar ondertussen staan hier bedrijfspanden al vele jaren leeg. Daarover ga ik met eigenaren in gesprek. We hebben geen pot geld klaar staan, maar we kunnen ze wel stimuleren na te denken over andere bestemmingen. In zulke panden zouden we goed statushouders, jongeren en studenten kunnen huisvesten. Aan studentenhuisvesting hebben we grote behoefte. Windesheim groeit als kool.”

Tiny Houses

In het voorjaar start Almere met het project ‘Tiny Houses’. Waarom juist een experiment met kleine huisjes in de gemeente met de meeste ruimte?
“Innovatie en experimentele bouw past bij de traditie van Almere. Het gaat om woningen met een laag energiegebruik, vaak van duurzame materialen en verplaatsbaar. Het is vooral om van te leren. Waar lopen de bouwers tegenaan? Hoe zit het met bouwregels, hypotheekverstrekking, materiaalgebruik enzovoort. We doen een uitvraag en laten er vervolgens zo’n dertig bouwen in Almere Poort in het kader van een Bouwexpo.”
Almere heeft op heel veel plekken ontwikkelingen gestart. Overal staat wat. Zo blijven bewoners eindeloos pionieren in onaffe gebieden met weinig voorzieningen.
“We hebben inderdaad te veel ballen in de lucht. Dat is voor bewoners soms een tegenvaller, maar ook voor de gemeentefinanciën. Er stonden heel veel grondexploitaties open, met onrealistische programma’s. Er is al veel gestopt en afgeboekt, maar er staan nog altijd te veel dure woningen in de programma’s. De les die we hebben geleerd, is dat succesvolle gebieden een hele duidelijke identiteit hebben. Neem het project DUIN van Amvest. Dat loopt als een trein. En ook Nobelhorst, veeleer een zelfstandig dorp dan een wijk van Almere, loopt goed. In Oosterwold voltrekt zich een planologische revolutie. Wij regelen niks. De mensen moeten zelf wegen, elektriciteit en water aanleggen. Ook dat trekt zijn eigen doelgroep. Er zijn daar nu 42 huishoudens gestart, waaronder een collectief met zeven gezinnen. Tweehonderd andere initiatiefnemers hebben zich ingeschreven.”
De migratie uit Amsterdam is sterk teruggelopen. Waar komen die nieuwe bewoners vandaan?
“Dat varieert per project. We zien juist bij DUIN weer grote belangstelling uit Amsterdam. In Nobelhorst gaan daarentegen relatief veel Almeerders wonen, terwijl Oosterwold belangstellenden uit het hele land trekt.”
Er is met Almere 2.0 een tweede schaalsprong voorzien. Maar tot voor kort leek Almere zich nauwelijks van de bouwcrisis te herstellen. Hoe is dat nu?
“Het trekt hier nu ook aan. Het kost minder moeite om de grondprijzen te realiseren. De uitgifte van zelfbouwkavels loopt gewoon door. Ik noemde al het succes van DUIN. We hebben in 2015 grond verkocht voor ruim duizend woningen, tegenover zeshonderd in 2014. Dan laten we de eenmalige verkoop van grond voor zo’n duizend woningen in Nobelhorst in 2014 aan Ymere even buiten beschouwing.”
In Almere Poort wil het minder vlotten
“Dat geldt met name voor Poort Oost. Het programma daar is voor geen meter te realiseren. We gaan dat voor de zoveelste keer herontwikkelen en tegelijkertijd downsizen naar realistischer proporties. Winy Maas werkt nu aan een nieuwe gebiedsvisie. Daarin kun je twee dingen verwachten: meer nadruk op een stedelijk karakter en versterking van het sportprofiel. Dat kan ook zonder Icedôme.”
Uw illustere voorganger Adri Duivesteijn had het niet zo op corporaties en institutionele ontwikkelaars. Hoe staat u daarin?
“Pragmatischer. Laat ik voorop stellen dat Almere moet blijven inzetten op zelfbouw en ruimte moet blijven geven aan experimenten. Maar als institutionele ontwikkelaars woningen van de gewenste kwaliteit kunnen toevoegen, dan graag. Wat de corporaties betreft: er is een raadsbrede wens voor meer goedkope sociale huurwoningen. We willen graag dat de corporaties die bouwen. We hebben met GoedeStede en de Alliantie prestatieafspraken gemaakt om zo’n duizend betaalbare woningen toe te voegen in deze collegeperiode. Ymere heeft naast Nobelhorst helaas nog geen nieuwe toezeggingen gedaan, maar ik ga dat gesprek wel opnieuw aan. Prestatieafspraken zijn immers een onderdeel van de nieuwe Woningwet.”

Woningmarktregio

In die nieuwe Woningwet staat ook dat corporaties hun werkgebied moeten beperken tot één woningmarktregio. Wat betekent dat voor Almere?
“Dat is een weinig inspirerende discussie. Ymere en de Alliantie hebben hun grootste werkgebied buiten Almere. Stel je voor dat hun verdiencapaciteit zou wegvallen voor ons gebied. Dat zou een ramp zijn. We hebben minister Blok een brief gestuurd met de voor- en nadelen van de diverse scenario’s. Maar bij welke regio we ons eventueel ook aansluiten, het leidt allemaal tot enorm veel gedoe. Corporaties zitten nu ook allemaal ingewikkelde constructies te verzinnen om aan de nieuwe wet te voldoen. Welk hoger politiek doel wordt hiermee gediend? Wat zitten we het hier onszelf moeilijk te maken. Zullen we gewoon gaan bouwen!”

Imago

Amsterdam wordt steeds minder betaalbaar. De animo om naar Almere te verhuizen blijft niettemin gering. Gaat u nog wat doen aan het imago van de stad?
“Het wijzigen van een imago is een kwestie van lange adem. Deels is onbekendheid het probleem. De beelden die mensen hebben van Almere, kloppen vaak niet. Als meer mensen de stad leren kennen, is al veel bereikt. Met de Floriade krijgen we daarvoor een nieuwe kans.
Maar het beste wat we kunnen doen, is interessante woonmilieus realiseren. DUIN en Nobelhorst zijn daarvan voorbeelden. En we zullen meer moeten inzetten op stedelijke woonmilieus, want veel mensen willen zo wonen. Als IJburg 2 weer op de tekentafel ligt, zal dat ook op Almere een gunstig effect hebben. Dan ligt de as Amsterdam-Almere weer op tafel.