Het was zo’n leuk idee: je woning verhuren als je zelf op vakantie bent. Maar Airbnb is een uiterst lucratief bedrijfsmodel geworden, niet alleen voor het bedrijf zelf maar ook voor woningeigenaren. Dat leidt tot woningonttrekking, stijgende woningprijzen en overlast. Wethouder Ivens over de taaie strijd tegen het ‘illegale hotel’.
Al jaren stijgt het aantal woningen dat via deelsites als Airbnb wordt verhuurd explosief. Neemt het aantal overlastmeldingen in dezelfde mate toe? Hoe was de zomer van 2016?
Ivens: “We zien een gigantische toename van het aantal overlastmeldingen bij Zoeklicht. Daarbij lijkt het in veel gevallen om vakantieverhuur te gaan. Daarnaast hebben we deze zomer voor de tweede keer de Hotline Overlast Vakantieverhuur geopend. Bij een melding rukken handhavers direct uit om de overtreding vast te stellen. Naar de hotline is in juli en augustus 96 keer gebeld. Dat heeft tot 36 extra constateringen van overtredingen geleid.”
Amsterdam heeft fors geïnvesteerd in de uitbreiding van de handhaving. Toch lijkt het dweilen met de kraan open.
“Het is lastig. Er is zoveel geld te verdienen door illegaal een hotel te starten. We proberen dat op alle mogelijke manieren de kop in te drukken. Door de regelgeving te verscherpen, door de digitale recherche te verbeteren, door meer handhavers in te zetten, door boetes te verhogen. Het is niet waar dat we alleen maar de verkeerde kant opgaan. We boeken flinke successen. Maar er is zoveel geld te verdienen, dat de verleiding groot is. We verhogen daarom ook de boetes. Voor woningonttrekking is dat nu bij eerste overtreding al 20.000 euro, dat was 13.500 euro.”
Welke lessen trekt u uit deze zomer?
“De aanpak van de hotline, direct uitrukken na een melding, is een effectieve manier van handhaving. Als toeristen uit hun locatie worden gezet, wordt niet alleen de verhuurder daar op aangekeken maar ook de verhuursite. Op termijn is dat ook voor hen niet gunstig. Dat moet ze toch aan het denken zetten. We gaan vanaf 2017 deze aanpak het hele jaar integreren in onze handhavingspraktijk, in ieder geval in de weekenden.”
Zelfs bij het uitrukken van een hotline-team blijkt de bewijslast niet eenvoudig.
“Dat wisselt erg. Bij een sociale huurwoning is het heel makkelijk: dat mag nooit. Ook als vakantieverhuur door de verhuurder of de VvE is verboden, is het simpel. We kunnen daarnaast brandveiligheidseisen inzetten als we te veel mensen in de woning aantreffen. Het wordt pas lastig als we moeten aantonen dat het om permanente en niet om incidentele verhuur gaat.”
Woningeigenaren mogen nu zestig dagen hun woning verhuren. Dertig dagen zou veel beter passen bij het basisidee: je woning beschikbaar stellen aan toeristen als je zelf op vakantie bent. Waarom niet terugbrengen naar de helft?
“”Dat hebben we onderzocht. We hebben juridisch advies gevraagd en de boodschap was dat zo’n beperking waarschijnlijk niet houdbaar is voor de rechter. Daar lopen we dus te grote risico’s mee. Zo geven we vrij spel aan huisjesmelkers, daar pas ik voor.”
En de invoering van het meldpunt? Net voor de zomer nam de Kamer een motie aan waarin werd opgeroepen de gemeenten de vrijheid te geven dat te doen.
“Amsterdam wil graag dat iedereen die zijn woning verhuurt, dat meldt bij de gemeente. Dat maakt de handhaving veel eenvoudiger. De politieke wil is er ook in Den Haag. Maar er is nu eerst een wetswijziging nodig. Dat kan dus nog wel even duren.”
Voor VvE’s is het ingrijpend en vrij ingewikkeld om iets te ondernemen tegen een mede-eigenaar die regels over vakantieverhuur aan zijn laars lapt. Ziet de gemeente daarin een taak? Je hebt een gezagsdrager nodig voor een heterdaadje.
“Zeker. Het is best ingewikkeld om een verbod op of beperking van vakantieverhuur juridisch goed te regelen. Men kan daarvoor steeds beter bij de Wijksteunpunten Wonen terecht. Die zijn samen met ons hun expertise daarin aan het opbouwen.”
Amsterdam wisselt sinds dit voorjaar kennis uit met andere populaire steden. Levert dat wat bruikbaars op?
“Vooral het uitwisselen van kennis over opsporingsmethoden is nuttig. Maar wat betreft het juridische traject daarachter baseert elke stad zich op andere wetten en een ander juridisch kader. Zo heeft Barcelona veel grotere bevoegdheden om zelf wetten uit te vaardigen. Berlijn heeft vakantieverhuur dit voorjaar aan een vergunningenstelsel gebonden, maar daar worden nu al weer gaten in geschoten. Zo blijkt dat niet op te gaan voor eigenaren die een tweede woning hebben. Wat we gemeen hebben is dat de handhaving veel effectiever zou worden als de Airbnb’s van deze wereld hun transactiegegevens met ons zouden delen.”
Dat gaan ze natuurlijk nooit doen. Daar hebben ze geen enkel belang bij. Steden staan toch een beetje met de pet in hand op de stoep bij de multinational.
“Wij kunnen geen websites sluiten, als je dat bedoelt. Maar we blijven in gesprek met ze. Ik houd hun voor dat het op de lange termijn wel in hun belang is dat hun klanten zich aan de regels houden. Als eerste Europese stad hebben we vorig jaar een overeenkomst met Airbnb afgesloten. Ze zijn hun afspraken nagekomen. De overeenkomst hebben we dit jaar beleidsneutraal verlengd. Maar het is niet vanzelfsprekend dat we op dezelfde voet doorgaan.”
Ondertussen is woningen verhuren aan toeristen een uiterst lucratief bedrijfsmodel geworden. Staat niet de toekomst van Amsterdam als woonwerkstad op het spel?
“Als we niets zouden doen wel. Mede daarom zetten we zo zwaar in op handhaving. Maar ons doel is niet om alleen maar boetes uit te schrijven. Ons doel is dat er in woningen wordt gewoond. Dat lukt ons alleen als alle Amsterdammers zich daarvoor sterk maken. Meld verdachte situaties, neem het voortouw in je VvE. We laten het ons gezamenlijk toch niet gebeuren dat Amsterdam als woonstad ons ontglipt?"
Video AT5: Ivens: "Handhaven op illegale verhuur woonboten is verademing voor de stad" (27 september, 2016)