De NH Bouwstroom komt op gang. De deelnemende corporaties werken aan duizenden betaalbare, duurzame, modulaire en conceptuele woningen. Het leidt aantoonbaar tot versnelling en lokt innovaties uit bij ontwerpers en bouwers, aldus Cees Tip (Intermaris) en Harry Platte (Parteon).
Op de eerste woensdag in september zal Homes Factory over de Zaan de nieuwbouwwoningen voor Parteon naar hun plek in de Rosmolenbuurt in Zaandam varen. Harry Platte, initiatiefnemer van de NH Bouwstroom, is om meerdere redenen blij met het nieuwbouwproject in de Hoveniersstraat. “Niet alleen zet Parteon een nieuwe stap in de vernieuwing van de Rosmolenwijk, belangrijk voor onze huurders, het belang van die nieuwbouw is breder. Homes Factory levert binnen de NH Bouwstroom houten skeletbouwwoningen. Hun product levert een bijdrage aan de afspraak in de Metropoolregio Amsterdam dat we voor een deel van onze bouwproductie overstappen op houtbouw. En niet op de laatste plaats toont Homes Factory zich een innovatief bouwbedrijf waar we voor een betaalbare prijs mooie, duurzame woningen kunnen kopen.”
| In 2021 namen acht Noord-Hollandse woningcorporaties het initiatief voor de NH Bouwstroom. Het idee: gezamenlijk conceptwoningen inkopen, bouwprocessen standaardiseren en fabrieksmatig modulair en circulair bouwen. Dat versnelt de bouw, zorgt voor besparingen en garandeert bouwende partijen een gestage productie. Die kunnen daardoor investeren in nieuwe fabrieken en innovatieve bouwmethodes. Betrokken corporaties zijn: Eigen Haard, Intermaris, Parteon, Rochdale, Wooncompagnie, Woontij, Woonwaard en Ymere. Er is een zestal bouwers gecontracteerd. Dijkstra Draisma en Homes Factory leveren grondgebonden eengezinswoningen. De gestapelde appartementen komen van Fijn Wonen (Van Wijnen) en Hillen & Roosen (Hoog Over). Heddes, Homes Factory en MOOS zijn uitgekozen om flexwoningen te maken. |
Geïndustrialiseerde productie
Homes Factory produceert de woningen in hun ‘3D-modulaire huizenfabriek’ in Breda. Met de opening voor de zomer van een nieuwe fabriekslocatie groeit Homes Factory door naar een productie van vijfhonderd woningen per jaar. Vanaf 2025 hoopt het bedrijf de productie te verdubbelen naar duizend woningen.
Commercieel directeur Susanne Swinkels – zij is econoom en komt van oorsprong niet uit de bouw, maar uit de marketingwereld - wil graag mooie huizen bouwen waar mens én milieu blij van worden. Uitgangspunt is geïndustrialiseerde productie van complete modulaire woningen. Swinkels maakt een vergelijking met de auto-industrie: onder de motorkap is veel hetzelfde, maar de verschijningsvorm varieert. Homes Factory maakt zowel grondgebonden, als gestapelde woningen in heel verschillende stijlen. “We zijn vanaf schetsontwerp betrokken bij een nieuwbouwproject. De betrokken projectarchitect - we werken om esthetische redenen altijd samen met architecten - werkt vanuit onze digitale bibliotheek zijn ontwerp uit en dat ontwerp kunnen wij vervolgens heel snel vertalen naar bouwtekeningen. Binnen onze ontwerpsystematiek bieden we veel ruimte om de woning goed in te passen in zijn toekomstige omgeving. Hoe breed of lang een woning moet worden, dat maakt ons niet zoveel uit; we kennen evenmin standaarddaken of -gevels. Er is dus veel ruimte voor maatwerk, maar de basis wordt altijd gevormd door de bij ons beschikbare ingrediënten. Wij gebruiken bij de bouw zoveel mogelijk duurzame grondstoffen als hout en biobased materialen, en produceren duurzame huizen met bijvoorbeeld luchtdichte gevels; die kwaliteit is belangrijk om energieneutraliteit te kunnen bereiken. De productie vindt plaats in onze fabriek onder geconditioneerde omstandigheden. Met minder kans op fouten en zonder verspilling van materialen. Ook denken we na over de milieubelasting van onze transportbewegingen. De woningen voor Parteon zullen daarom over water worden aangevoerd.”
Succes door standaardisatie
Het gaat goed met de NH Bouwstroom, zegt Cees Tip. “Ons doel om de bouw van woningen te bespoedigen werkt. Ik merk dat bij onze eigen projecten in Hoorn en Purmerend. De gesprekken tussen corporatie en bouwer en tussen opdrachtgever, bouwer en gemeente duren veel korter. Daardoor kunnen we aan meerdere projecten tegelijk werken. Ook krijgen we de gevraagde woningen, waarvan het concept door de bouwer al helemaal is uitgedacht, veel sneller geleverd.”
Platte: “Standaardisatie speelt een belangrijke rol in het succes van onze bouwstroom. Niet alleen de woningen zijn gestandaardiseerd, ook de processen raken langzaamaan gestandaardiseerd. En dat scheelt enorm veel tijd: zes maanden na de start hadden we al twintig projecten met in totaal 1.100 woningen in voorbereiding. Nu zijn we een jaar bezig en praten we over 35 projecten van zeven corporaties met in totaal 3.700 woningen. Ik had van tevoren niet verwacht dat we zo snel van start zouden gaan, maar we moeten ook eerlijk zijn. Het duurt nog wel vier of vijf jaar tot er mensen in die huizen wonen en pas dan kunnen we echt de balans opmaken.”
Hij is uitermate positief gestemd over de versnelling die als gevolg van de NH Bouwstroom valt te behalen. Platte: “Omgevingsvergunningen komen maanden eerder beschikbaar, de bouwtijd is maanden korter. Maar de allergrootste winst zit in de afname van de tijd voor planvoorbereiding. Projecten worden met jaren bekort, en er valt volgens mij nog wel veel meer tijdwinst te behalen. Bij gemeenten. Vaak kampen zij met gebrek aan mankracht, maar er is naar mijn idee inmiddels een voedingsbodem ontstaan om ook daar te versnellen. Daarover zijn we met elkaar in gesprek; in de gemeente Zaanstad zijn we al begonnen. En ook in de beoordeling van de ruimtelijke kwaliteit valt volgens ons winst te behalen. Als Welstand pas op het laatste moment in het ontwerpproces met kritiek komt, dan kost het enorm veel tijd en geld om bouwplannen te veranderen.”
Parallelle processen
Tip: “We moeten niet achter elkaar werken, maar parallelle processen ontwikkelen.Bepaalde gesprekken moeten natuurlijk worden gevoerd, maar doe die beoordeling eerder. En zorg ervoor dat er transparantie bestaat over de daadwerkelijke realisatie van die wensen.” Hij heeft zo’n casus in Hoorn-Noord. “Daar is vooraf met Welstand gesproken over de stedenbouwkundige randvoorwaarden en de mogelijkheden die de beschikbare concepten bieden om een buurt te herstructureren. Vervolgens wordt door een stedenbouwkundig bureau, gemeente en bouwers samen gewerkt aan de uitwerking. Dat maakt het tot een gezamenlijk creatief proces.”
Ook is er aandacht voor de negatieve sentimenten rond modulaire of conceptuele woningbouw. Platte: “Stedenbouwkundigen leven in een andere wereld dan bouwers. We hebben advies gevraagd over de gevolgen van modulair en conceptueel bouwen voor stedenbouw aan onder meer Frits Palmboom. Dat heeft geleid tot een publicatie. Niet alle tegenstellingen zullen zijn weggenomen, maar we slaan wel een brug tussen beide groepen. En bieden een mogelijkheid voor dialoog en ook dat zal helpen processen verder te versnellen.”
Productontwikkeling
Naast procesversnelling is de NH Bouwstroom van toegevoegde waarde voor productontwikkeling, zegt Cees Tip. “We hebben zes bouwers die met ons meedoen. Met hen bekorten we niet alleen de planvoorbereiding en de bouwtijd. Ze worden ook aangemoedigd na te denken over innovaties. Bovendien merken we dat bij de deelnemende bedrijven een andere cultuur ontstaat; minder ieder voor zich. Ze willen graag met elkaar in contact komen om samen te ontdekken hoe ze een betere, duurzamer en voor ons betaalbare sociale huurwoning kunnen maken.”
Veel waardering hebben Tip en Platte ook voor Hoog Over, een conceptuele manier van bouwen ontwikkeld door bouwbedrijf Hillen & Roosen en het Amsterdamse architectenbureau DOOR architecten. Hun manier van bouwen biedt ontzettend veel ruimte om de plint van een gebouw goed in te passen. Intermaris doet met hen een bouwproject in Purmerend.
Toekomstbestendig
Architect Saskia Oranje is partner van DOOR: “Wij doen geen beroep op een huizenfabriek, maar bouwen een huis op uit ‘legosteentjes’. Met duidelijke eisen. Alle toe te passen onderdelen moeten circulair en remontabel zijn. Tegelijkertijd willen we de voordelen van efficiënt en rationeel bouwen combineren met een toekomstbestendige leefomgeving. Steden hebben daar volgens ons meer dan ooit behoefte aan. Het gaat bij ons om meer dan mooie gevels, dat lukt tegenwoordig ook iedere huizenfabriek. Onze woningen moeten goed aansluiten op het stedelijk weefsel, ook als het een ingewikkelde locatie betreft. Of als een complexe bouwenvelop invulling moet krijgen. Bovendien willen we met onze aanpak een duurzame doorbraak bereiken voor corporaties. Ook zij moeten tegen een aanvaardbare prijs veel duurzamer en circulair kunnen bouwen.”
De basis van een gebouw bestaat bij Hoog Over nu nog uit een ruggengraat van geprefabriceerde betonnen kolommen en voorgespannen betonvloeren. Een waaier aan leveranciers levert vervolgens de benodigde ‘steentjes’ om het gebouw te completeren. Zij spreekt in dit verband van een ‘ultieme vorm van ketensamenwerking.’ “Tezamen maken we een duurzaam, circulair, remontabel gebouw. Met woningen die van grootte kunnen veranderen. En met installaties die los staan van de constructie. Voor ons is dat een gamechanger. Zo kunnen we gebouwen maken die op termijn zijn aan te passen aan de behoefte van de gebruiker; gebouwen waar over vijftig jaar nog geen sprake zal zijn van sloop. De NH Bouwstroom helpt ons dat concept te versnellen. Uiteindelijk willen we uitkomen op een open platform met een grote verscheidenheid aan leveranciers. En een nog duurzamer model; houtbouw met voor elk ‘steentje’ een biobased variant. Belangrijk is dat ons woningconcept betaalbaar blijft voor corporaties, alleen dan kunnen ze onze oplossing in de breedte van hun portefeuille toepassen.”